off
Van hun voetstuk gevallen
Zoals sommige trouwe lezers van deze rubriek al wel gemerkt zullen hebben, is na de 50e de frequentie van de columns enigszins teruggeschroefd: van zes naar drie per week. Volgende week moet u het, in verband met een weekje vakantie, even zonder doen.
Van hun voetstuk gevallen
Er zijn er al heel veel van hun voetstuk gevallen in de afgelopen decennia: vooral allerlei lokale notabelen, als daar zijn huisartsen, hoofdonderwijzers (bestaan niet eens meer) en dominees.
Maar deze week was het weer serieus bijltjesdag, vooral in het Verenigd Koninkrijk, waar menig ‘held’ uit het koloniale verleden van het Empire er aan moest geloven. Een enkeling verdween zelfs letterlijk kopje onder in het Londense havenwater. Het coronanieuws heeft er sinds twee weken een serieuze concurrent bij: het racismedebat. En de aanleiding daartoe is ook ernstig genoeg: het barre botte politiegeweld met George Floyd uit Minneapolis als slachtoffer. En 21e eeuwse martelaar. En het ‘Black lives matters’ verovert de wereld, al was het bijna ten koste van de burgemeester van Amsterdam. En zelfs onze eigen premier maakte publiekelijk een draai, al kwam het er allemaal wat moeizaam uit. Het is een heel sterke reactiebeweging, met altijd het risico dat een tegenreactie niet is uit te sluiten. Voor de generatie die is opgegroeid met vaderlandse helden uit het verleden, is het misschien allemaal wat lastig te verteren. Maar onze samenleving is veranderd, of we dat nu leuk vinden of niet. Dingen die altijd vanzelfsprekend waren, zijn dan op gegeven moment dus niet meer. Als je samen met anderen naar je eigen geschiedenis kijkt, dan ga je vanzelf op den duur die geschiedenis ook anders bezien. Lastig genoeg soms als er nog betrokkenen in leven zijn. Dat zie je wel rond de soms heftige discussies over het voormalig Nederlands-Indië. Maar bijna iedereen is het er nu wel over eens dat wat ooit ‘politionele actie’ heette nu toch echt de naam ‘koloniale oorlog’ moet hebben. Elke samenleving moet in die zin de confrontatie durven aangaan met het eigen verleden. En soms is daar een aanleiding van buitenaf voor nodig.
Vraag is wel hoe dat dan gebeurt. Standbeelden van hun sokkels? Ach, sommige van die lieden zijn nu wel lang genoeg op een voetstuk verheven geweest. We weten er meestal niets meer van en als we ons historisch besef wat laten opfrissen zullen we in de meeste gevallen zeggen: weg er maar mee! ( Misschien is er ergens in een verscholen uithoek nog een plekje voor een ‘foute beelden park’) Maar dat historisch besef is tegelijk wel een lastig verhaal. Standbeelden omkegelen, OK, maar speelfilms gaan verwijderen ( zoals HBO heeft gedaan met de kaskraker van weleer ‘Gone with the wind’) , boeken gaan verbieden ( zoals lange tijd ‘ Mein Kampf, en als het Wilders had gelegen de Koran) dan moet je je in alle ernst afvragen waar je mee bezig bent. Historisch besef kan toch niet betekenen het verdonkeremanen van hele hoofdstukken van de geschiedenis. Dat heet namelijk gewoon ontkenning en daar is nog nooit iemand wijzer van geworden. Mensen hadden ooit andere gedachten, over de samenleving, over de andere mensen op deze aardbol, zozeer zelfs dat ze zich soms afvroegen of die ander wel een mens was ( we noemden die dan maar gemakshalve ‘wilden’). Die gedachten en de bedenkers ervan verdienen het niet om nog langer met standbeelden en straatnamen geëerd te worden. Maar je kunt ze niet ontkennen of wegschrappen uit de geschiedenis. Een ander verhaal is dat hun slachtoffers meestal helemaal geen pagina ( zelfs niet een paar regels) kregen in datzelfde geschiedenisverhaal. Er is dus nog wel wat huiswerk te doen. Er zal nog menig gesprek nodig blijven.Dat is een gezamenlijke uitdaging voor heel, kleurrijk, Nederland. Maar één ding is wel duidelijk: genoeg is genoeg. Dat is in elk geval de moraal van het lot van George Floyd.
Harrie Strubbe
