Wie toegang heeft tot Netflix moet, nu de avonden weer langer worden en wij geacht worden meer thuis te blijven, de moeite nemen om de laatste documentaire van grand-old-man Sir David Attenborough te kijken. In ‘A life on our planet’ neemt hij ons, in zijn rol van ‘pake vertelt’ mee door zijn leven als maker van fantastische natuurfilms. Wie nu denkt: die heb ik vast allemaal al een keer gezien, moet even wachten en niet te snel afhaken. Want zo gezegd, klinkt het veel te onschuldig en als de docu iets niet wil zijn, dan is het dat. Attenborough noemt het zelf ‘het getuigenis  van mijn leven’. Het is een film met een boodschap. Een zeer dringende en verontrustende boodschap over hoe het er met onze planeet voorstaat: beroerd en het wordt steeds erger. We zien de vertrouwde prachtige filmbeelden zoals we ze kennen uit de eerdere series, maar het commentaar is nu niet alleen dat van verwondering, maar vooral van zorg.

Attenborough is inmiddels 93(!) en heeft dus heel veel zien gebeuren en vooral veranderen. De film begint, veelzeggend, in Tsjernobyl, sinds 1986 een spookstad. We lopen door de ruïnes en Sir David vertelt over eerdere catastrofes in de geschiedenis van onze planeet. Niet als interessante weetjes, maar als opmaat voor zijn relaas over de catastrofe die zich nu , in de laatste tweehonderd jaar, afspeelt. En eigenlijk vooral tijdens zijn levensjaren. Telkens worden de fraaie natuurbeelden onderbroken door een teller waarop drie dingen zichtbaar worden: het percentage wildernis, de hoeveelheid CO2-emissie en …..de stand van de bevolkingsgroei. Zo waren er , bij het begin van zijn carriere niet meer dan 2,7 miljard mensen. De koppeling moge duidelijk zijn. Sylvain Ephimenco noemt dat vandaag in zijn column in Trouw ‘het lijk in de kast’ van de moderne ecologie: iedereen heeft het over de desastreuse gevolgen van industrie, fossiele brandstaf, intensieve vormen van landbouw, maar niemand heeft het over het verhaal achter dat alles: de explosieve bevolkingsgroei. In de woorden van Attenborough: we zijn zo langzamerhand aan de grens wat onze planeet aan kan wat betreft mensen. Dat is een gevoelig onderwerp, dat weet ik. Zeker in wat meer orthodoxe kringen weegt het bijbelse gebod ‘wees vruchtbaar, word talrijk en vervul de aarde’ mee. Soms denk ik dan, nou, daar hebben we behoorlijk gehoor aan gegeven, genoeg misschien wel….. Anderen denken met schrik aan de een-kind-politiek van China en dat is inderdaad een schrikbeeld. En toch geeft het verhaal van Attenborough op zijn minst te denken.

Attenborough zou Attenborough niet zijn als ie toch niet met enig optimisme zijn verhaal zou beëiindigen. Hij wil geen doemscenario schilderen, integendeel, hij is ervan overtuigd dat de mensheid in staat is om het tij nog te keren. Duurzame energiebronnen, herbebossing, herstel van de levensnoodzakelijke biodiversiteit en daarom verandering van eetpatroon, meer plantaardig voedsel, bieden mogelijkheden. En toen moest ik opeens aan Frank Lammers denken en zijn verbouwereerde blik bij de mededeling dat hij vegetarische stooflapjes zit te eten in het laatste Jumbo-reclamespotje. Attenborough maakte zich zorgen over de ontbossing op onze planeet, In de meeste gevallen bedoeld voor palmplantages en sojavelden. Dat laatste veelal bedoeld voor veevoer en….. vegetarische stooflapjes en andere vlees- en zuivelvervangers. Waarom zo’n sojaflap op de dagen dat je vleesloos zou willen eten? Dat is een gedragsverandering die nauwelijks iets bijdraagt     ( en zo gezond is soja trouwens ook niet). Getuigt bovendien van weinig creativiteit in de keuken. Persoonlijk vind ik vegetarisch vlees net zo’n onzinnige gedachte als een vegetarische ‘slager’, maar dat zal wel te maken hebben met het feit dat ik van moederszijde uit een slagersfamilie kom. Neemt niet weg dat de oude baas ons veel denkwerk opgeeft. Geen gemakkelijke boodschap in deze tijd dat we het allemaal al ingewikkeld genoeg vinden, maar daarom niet een om je afzijdig van te houden en dus ook niet zonder perspectief.
De film eindigt op de beginplek: Tsjernobyl. Dat blijkt niet alleen een spookstad,maar ook een bosstad: sinds de mens deze plek met rust heeft gelaten heeft de natuur het weer overgenomen.
Zelden een zo ‘groene’ stad gezien…….

Harrie Strubbe

Facebook

Tweet