0
Vrijheid
“Het gaat hier goed. De meeste mensen volgen de voorschriften van de overheid. De typische Vlaming is onderdaniger dan de Nederlander, dat weet u ook. Minder mondig. Nederlanders hebben minder ontzag voor politie en andere overheidstoestanden. Bij jullie gaat iemand sneller in discussie als hij iets niet mag. Waarom dit? Waarom dat? Terwijl men bij ons nogal rap zal zeggen: nou ja, oké, het is zo, ik mag hier niet staan. Ik zal dan maar mijn boete betalen. Jullie regering biedt ook de ruimte voor meer vrijheid. Zij stelt de vraag of de mensen niet te veel naar buiten willen gaan, zij geeft nog een kans. Dat is anders bij ons. Hier mag het echt niet.”
Was getekend: José de Cauwer, 20 maart 2020
Bovengenoemd citaat komt uit “Surplace” , het boek dat Gio Lippens samen met De Cauwer, ex-wielrenner, ex-ploegleider, ex-bondscoach en vooral vermaard wielercommentator bij de VRT, schreef over het voorbije bizarre wielerjaar. Middels berichtjes voorziet onze José, die ik graag mag horen bij het wielrennen, de hoofdtekst van Lippens van commentaar. Het stuk veronderstelt een verschil tussen Vlamingen en Nederlanders. Wij zijn wat opstandiger in zijn ogen, meer gehecht aan onze vrijheid en autonomie. Ik las zijn woorden afgelopen weekend, kort nadat ik wat had zitten lezen in een krantje dat min of meer toevallig in mijn bezit was gekomen: “Nieuws” , ondertiteling: voor een Open, Eerlijk en Bewust Nederland. Oftewel de onafhankelijke pers. Wel opmerkelijk dat die drie woorden met een hoofdletter worden geschreven. Op de voorpagina staat een vette kop: Politiegeweld moet stoppen. Eh, vergis u niet, dit gaat niet over Amerika. Nee, het gaat om het verhaal van ene Eunice, die vaak naar manifestaties gaat. Dan staat ze, naar eigen zeggen, te mediteren. Meestal gaat dat goed, maar zodra het om coronamaatregelen gaat, dan mag het allemaal niet. Er zijn klappen gevallen, we zien haar op de foto met een wond aan het hoofd. Nu moet ik zeggen, dat ik af en toe ook met een zeker afgrijzen en verontwaardiging naar sommige beelden van politieoptreden heb zitten kijken. Maar waar het me nu om gaat is dat deze Eunice een treffende illustratie is van de stelling van José de Cauwer: Hij zou haar ongetwijfeld als typisch nederlands omschrijven. Ik bedoel dit: haar misschien niet ten onrechte verontwaardiging over het haar aangedane politiegeweld wordt gerechtvaardigd met de woorden: “Ik heb grondrechten. Ik mag daar staan”. En daar begint het te schuren. In beginsel heeft ze gelijk: de vrijheid van beweging is een grondrecht. Maar er kunnen omstandigheden zijn waarin die vrijheid moet worden opgeschort. Dat is de situatie waarin we nu zitten. Een lange en vooral lastige periode en we zien allemaal uit naar de volgende maand, waarin we niet alleen de bevrijding gedenken op 4 en 5 mei, maar ook hopen op meer vrijheid in het leven van elke dag. Het probleem wat hier speelt is dat van de verhouding van individuele vrijheid en verantwoordelijkheid voor het geheel van de samenleving, in dit geval de volksgezondheid. Eunice lijkt een goede leerling van de filosoof Isaiah Berlin, die in de jaren ’50 vrijheid omschreef als: de afwezigheid van menselijke activiteiten die de mijne doorkruisen. Oftewel de vrijheid om te kunnen doen wat jij wil. Wie vrijheid zo verstaat, als hoogst individuele zaak, die kan alleen maar roepen: de overheid pakt ons onze vrijheid af. Het moet voor Mark Rutte als doorgewinterde liberaal soms ook tegen al zijn overtuigingen ingaan als hij weer eens een vrijheidsbeperkende maatregel moet afkondigen. Eunice uit het artikel heeft een punt: er zijn grondrechten en daar moeten we zuinig op zijn. Daar mag geen misverstand over bestaan. Maar soms moet je als weldenkend mens even tijdelijk afstand doen van bepaalde grondrechten en vrijheden, omdat dat voor het geheel van de samenleving beter is. Weldenkend…..misschien schuurt het uiteindelijk daar. Want het moge duidelijk zijn uit welke hoek dit nieuwe krantje “Nieuws’ komt. Het ademt aan alle kanten iets van: corona? ….koude drukte. Een paar koppen: Sterftecijfers: geen reden tot paniek, Censuur in Nederland, Vrije wil in een vrij land, en ga zo maar door. We leven in een vrij land, durf ik nog steeds te zeggen, en dat land vormt samen een samenleving. En dat is meer dan de optelsom van losse individuen met allemaal hun eigen individuele vrijheidsopvattingen. Hoe lastig dat is hebben we inmiddels wel ontdekt. Soms is het dan een weldaad dat je naar een kudde hardfietsende dames en heren kunt kijken, terwijl José de Cauwer het een en ander onnavolgbaar van commentaar voorziet.
Harrie Strubbe
