Gisterenmiddag drie uur was het dan zover: het afsluitende webinar van de online cursus gregroriaans van Herman Finkers en Wishfulsinging. Een latijnse vesper vanuit de prachtige Brabantse kerk waarbij in de afgelopen week geoefende fragmenten vanachter de laptop konden worden meegezongen. Dat zoiets tot de verbeelding spreekt wordt wel duidelijk uit het bizarre aantal deelnemers: ruim 2000 en niet alleen vanuit Nederland ( maar ja, dat is online ook niet zo’n kunst!).

Het was een bijzondere ervaring en ook al ben ik nog zeker geen volleerd gregoriaans zanger, de zogenaamde kwadraatnotatie kan ik in elk geval lezen. 
Voorafgaand aan de eigenlijke zanglessen van de vrouwen van Wishfulsinging was er elke keer een inleidend praatje van Herman Finkers. Vanzelfsprekend met de van hem bekende droge humor. Maar ook altijd inhoudelijk. Zo ook gisteren. Daarbij ging het om iets wat de kerkelijke gemoederen de afgelopen dagen wel wat heeft beziggehouden en waar ik zelf ook al een keer over heb geschreven: de stilte in het kader van de liturgie. Aanleiding in dit geval was de wonderlijke stilte midden in de zin bij het reciteren van de psalmen in de getijdendiensten. Bij onze bezoeken aan de Abdij van Berne moesten we daar zelf ook aan wennen: een op het eerste gevoel wonderlijke timing voor een adempauze. Finkers vertelde dat die pauze bedoeld is om de longen als het ware van zelf leeg te laten lopen en weer vol. Maar hij zei er nog iets bij: “Als je je dat eigen maakt, dus zonder er elke keer bij na te moeten denken, verschuift als het ware vanzelf de focus van de te zingen tekst naar de stilte”.  En in dat verband bracht ook hij de gedachte van kerkvader Augustinus in dat zingen dubbel bidden is. Ik vond het aardig bedacht, maar had tegelijk iets van: kijk, daar gaan we, het gaat dus blijkbaar niet om de teksten die we zingend bidden, maar om de stilte waar we allemaal persoonlijk iets ( of niets ) mee doen. Ik geloof niet dat het daarom gaat in onze protestantse traditie van gemeentezang. 

Ook vandaag weer ingezonden stukken in de krant rond de vragen over kerkdiensten in dat ‘nieuwe normaal’ Want ja, iedereen heeft daar wel een mening over. Deze keer iemand die stelt dat liedteksten gedichten zijn en dat die  zich ook prima laten voordragen. Een waarheid als een koe, lijkt me. Maar ondertussen hadden die tekstdichters wel degelijk zang in gedachten voor hun gedichten. Zoniet, hadden ze zich wel wat meer vrijheid gegund als het gaat om metrum en rijm. Het is mijn persoonlijke ervaring in elk geval dat voorgedragen liedteksten lang niet altijd even sterk klinken.
Verder las ik: Muziek en voordracht: wordt dat de vorm? Het is kleinkunst in feite, een respectabele activiteit. Al weer zo’n waarheid, maar wat zeg je er nu precies mee? Zijn we zo niet heel erg bezig om van de nood een deugd te maken? De kerk hoeft niet bang te zijn voor ongemak, en koffie drinken na de dienst is hartstikke leuk, maar zonder kan het ook. Maar van de liturgie een vorm van religieuze kleinkunst maken….dat is een ander verhaal. Kritische creativiteit is dus gewenst en daarbij zullen we waarschijnlijk niet om al dit soort suggesties heen kunnen, het wordt straks roeien met de riemen die we hebben, maar laten we niet doen of dat allemaal normaal is.

Harrie Strubbe

Facebook

Tweet